Adam Çalıştıranın Sorumluluğu: Detaylı İnceleme

Antalya AS Hukuk & Danışmanlık Bürosu olarak, müvekkillerimizin hukuki süreçlerini en iyi şekilde anlamaları için çalışıyoruz. Bu makalede, Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinde düzenlenen “adam çalıştıranın sorumluluğu” konusunu, hem teorik hem de pratik yönleriyle ele alacağız. Avukat Ayşenur Kocabaş ve Avukat Sena Demircan olarak, bu karmaşık konuyu, herkesin anlayabileceği bir dilde açıklamaya özen gösterdik.

Bu makalede, haksız fiil sorumluluğu kavramından, kusursuz sorumluluk türlerine, ve özellikle adam çalıştıranın sorumluluğunun ne anlama geldiğine odaklanacağız. Ayrıca, bu sorumluluğun şartlarını, 116. madde ile olan farklarını ve Yargıtay kararları ışığında konuyu derinlemesine inceleyeceğiz. Amacımız, adam çalıştıranın sorumluluğunun ne anlama geldiğini, hangi durumlarda ortaya çıktığını ve nasıl sonuçlar doğurabileceğini net bir şekilde ortaya koymaktır.

Hukuki süreçler karmaşık olabilir ve bu nedenle, bu makaleyi, müvekkillerimizin anlayabileceği bir dilde hazırlamaya özen gösterdik. Umarım, bu yazı, adam çalıştıranın sorumluluğu konusundaki belirsizlikleri gidermeye ve hukuki bilgi dağarcığınıza katkı sağlamaya yardımcı olur.

Haksız Fiil Sorumluluğu ve Adam Çalıştıranın Sorumluluğu

Hukuk sistemimizde, sorumluluk kavramı temel olarak ikiye ayrılır: kusur sorumluluğu ve kusursuz sorumluluk. Kusur sorumluluğu, bir kişinin hukuka aykırı bir fiiliyle başkasına zarar vermesi ve bu fiilde kusurlu bulunması durumunda ortaya çıkar. Kusursuz sorumluluk ise, kusur olmasa dahi kanunun öngördüğü bazı hallerde sorumluluğu gerektirir.

İşte adam çalıştıranın sorumluluğu da kusursuz sorumluluk türlerinden biridir. Türk Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinde düzenlenen bu sorumluluk türü, bir kişinin kendi çalıştırdığı kişilerin başkalarına verdiği zararlardan sorumlu tutulmasını ifade eder. Bu sorumluluk, işverenlerin çalışanlarının faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkan riskleri üstlenmesi ve bu risklerden doğabilecek zararları gidermesi ilkesine dayanır.

Borçlar Kanunu Madde 66 ve Eski Madde 55 Karşılaştırması

Yeni Borçlar Kanunumuzun 66. maddesi, eski Borçlar Kanunu’nun 55. maddesine göre daha sade bir dil kullanmaktadır ve anlaşılması daha kolaydır. Ayrıca, doktrinde daha önce kullanılan bazı kavramlar kanun metnine dahil edilmiştir. En önemli değişikliklerden biri de, eski kanunda yer almayan bir fıkranın (üçüncü fıkra) yeni kanunda yer almasıdır. Bu fıkra, işletmelerin sorumluluğunu daha net bir şekilde ifade etmektedir.

Adam Çalıştıranın Sorumluluğunun Şartları

Adam çalıştıranın sorumluluğunun doğabilmesi için bazı özel şartların gerçekleşmesi gerekmektedir:

Bağımlılık İlişkisi

Adam çalıştıran ile çalışan arasında bir bağımlılık ilişkisi bulunmalıdır. Bu ilişki sürekli veya geçici olabileceği gibi, bir hizmet sözleşmesine dayanabileceği gibi, hiçbir resmi sözleşmeye de dayanmayabilir. Önemli olan, çalışanın işverenin talimatları doğrultusunda ve onun gözetimi altında çalışmasıdır. Bu, aile üyeleri arasındaki yardımlaşmayı da kapsayabilir. Örneğin, bir babanın çocuğundan bir iş için yardım alması veya bir eşin diğerine yardım etmesi gibi durumlar da bu kapsamdadır.

İşin Görülmesi Sırasında Zarar

Zarar, çalışanın kendisine verilen işin yapılması esnasında meydana gelmelidir. Eğer zarar, işin yapılmasıyla ilgili değilse, adam çalıştıranın sorumluluğu söz konusu olmaz. Örneğin, çatı tamir eden bir işçinin yoldan geçen birine kiremit düşürmesi, işin yapılması sırasında gerçekleştiği için adam çalıştıranın sorumluluğunu doğururken, iş bitiminden sonra veya iş dışı bir olay sırasında verilen zarar bu kapsamda değerlendirilmez.

Kurtuluş Kanıtı

Adam çalıştıran, çalışanını seçerken, iş ile ilgili talimat verirken, gözetim ve denetim yaparken gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse, sorumluluktan kurtulabilir. Bu, “Kurtuluş Kanıtı” olarak adlandırılır. Ancak, bir işletmenin çalışma düzeninin zararın oluşmasını engelleyecek şekilde olduğu ispat edilmedikçe, işletme yine de sorumlu tutulabilir.

Madde 66 ve Madde 116 Karşılaştırması

Adam çalıştıranın sorumluluğu, Borçlar Kanunu’nun 116. maddesinde düzenlenen yardımcı şahsın fiillerinden sorumluluk ile sıkça karıştırılır. Ancak bu iki sorumluluk türü arasında temel farklılıklar bulunmaktadır:

Yargıtay Kararları Işığında Adam Çalıştıranın Sorumluluğu

Makalenin devamında, adam çalıştıranın sorumluluğu konusunu daha iyi kavramak için bazı Yargıtay kararlarından örnekler vereceğiz. Bu kararlar, konunun uygulamadaki yansımalarını ve mahkemelerin nasıl bir yaklaşım sergilediğini göstermesi açısından oldukça önemlidir.

Bir örnekte, hurda altın işi yapan bir şirketin çalışanı tarafından yapılan bir zimmet olayı ele alınmıştır. Yargıtay, bu olayda 66. madde yerine 116. maddeye dayanılması gerektiğine karar vermiştir. Çünkü bu olayda, zarar gören ile sorumlu tutulan arasında bir sözleşme ilişkisi bulunmaktadır. Bu karar, 66 ve 116. maddeler arasındaki temel ayrımı net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Başka bir kararda ise, bir inşaat alanında meydana gelen yangın sonucu zarar gören iş makinelerinin zararı konusu ele alınmıştır. Yargıtay bu olayda, adam çalıştıranın sorumluluğunun bir kusursuz sorumluluk türü olduğunu ve işverenin gerekli özeni göstermemiş olmasının yeterli olduğunu vurgulamıştır. Bu karar, adam çalıştıranın objektif bir özen yükümlülüğü altında olduğunu ve bu yükümlülüğe uymaması halinde sorumlu tutulacağını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

• Adam çalıştıranın sorumluluğu
• Haksız fiil sorumluluğu
• Kusursuz sorumluluk
• Kurtuluş Kanıtı
• Bağımlılık ilişkisi
• İlliyet bağı
• Borçlar Kanunu madde 66