Miras Hukukunda Denkleştirme: Kapsamlı Bir Rehber
Antalya AS Hukuk & Danışmanlık Bürosu olarak, miras hukuku alanında müvekkillerimize en iyi hizmeti sunmayı hedefliyoruz. Bu makalemizde, miras hukukunun önemli bir konusu olan denkleştirme kavramını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Bu rehber, özellikle müvekkillerimizin anlayabileceği bir dilde hazırlanmıştır.
Denkleştirme Nedir?
Denkleştirme, miras bırakanın sağlığında bazı yasal mirasçılarına yaptığı bağışların, diğer mirasçılarla olan dengeyi bozmasını engellemek amacıyla yasal bir düzenlemedir. Bu düzenleme sayesinde, miras bırakanın sağlığında yaptığı kazandırmalar, miras paylaşımında dikkate alınır ve mirasçılar arasındaki eşitlik sağlanmaya çalışılır.
Eski Medeni Kanunumuzda iade biçiminde yer alan bu kavram, yeni Medeni Kanunumuzda denkleştirme adıyla düzenlenmiştir.
Denkleştirmenin Temel İlkeleri
Miras hukukunda denkleştirme kavramının bazı temel ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeler aşağıdaki gibidir:
- Yasal Karine: Miras bırakanın altsoyuna (çocuklarına veya torunlarına) yaptığı bağışlar, yasa gereği denkleştirmeye tabidir. Yani, bu tür bağışlar miras paylaşımında dikkate alınır ve diğer mirasçılar da bu bağışlardan pay alırlar.
- İradi Karine: Altsoy dışındaki diğer yasal mirasçılara yapılan bağışlar, ancak miras bırakanın açık iradesiyle denkleştirmeye tabi olur. Yani, miras bırakan bu bağışların miras paylaşımında dikkate alınmasını istemişse, bu bağışlar denkleştirilir.
- Eşitliği Sağlama: Denkleştirmenin temel amacı, miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlarla, mirasçıların eşitliğini bozmasını engellemektir. Böylece, mirasçılar arasında adil bir paylaşım sağlanır.
Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar Nelerdir?
Miras hukukunda denkleştirmeye konu olan kazandırmalar, miras bırakanın sağlığında yaptığı bazı önemli bağışlardır. Bu bağışlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Kuruluş Sermayesi: Miras bırakanın, altsoyuna bağımsız bir ekonomik durum sağlamak için yaptığı kazandırmalar. Örneğin, çocuğuna iş kurması için verdiği sermaye.
- Çeyiz: Evlenmek üzere olan çocuklara yapılan önemli kazandırmalar. Ancak, düğün, balayı, mücevher gibi olağan giderler çeyiz kapsamında değerlendirilmez.
- Borçtan Kurtarma: Miras bırakanın, altsoyunu borçtan kurtarmak için yaptığı ödemeler. Örneğin, çocuğunun borcunu kapatması veya ödemesi.
- Mal Varlığı Devri: Miras bırakanın, bir işletmeyi veya tarımsal bir araziyi toplu olarak devretmesi.
- Benzeri Karşılıksız Kazandırmalar: Bunlar kanunda sayılan diğer kazandırmalara benzer nitelikte olup, miras bırakanın mal varlığında önemli bir azalmaya neden olan bağışlardır.
Denkleştirmede İspat Yükü
Denkleştirmede muafiyet iddiasında bulunan taraf, bu muafiyeti ispatlamakla yükümlüdür. Yani, miras bırakanın, yaptığı bağışın denkleştirmeye tabi olmamasını istediğini ispatlamak, bağışı alan mirasçının sorumluluğundadır.
Yargıtay’ın güncel kararlarında bu durum, açıkça vurgulanmaktadır.
Denkleştirme ve Tenkis Farkı
Miras hukukunda sıkça karşılaşılan diğer bir kavram olan tenkis, miras bırakanın saklı pay sahibi mirasçılarının yasal haklarını koruma amacı güder. Ancak, tenkis ve denkleştirme farklı amaçlara hizmet ederler ve farklı sonuçlar doğururlar:
- Tenkis: Miras bırakanın, saklı pay sahibi mirasçılarının hakkını ihlal edecek şekilde yaptığı tasarrufların (bağışların veya vasiyetlerin) iptalini sağlar. Tenkis davası açarak, saklı pay oranında miras hakkınızı alabilirsiniz.
- Denkleştirme: Miras bırakanın, bazı mirasçılarına yaptığı bağışların, diğer mirasçıların miras payını olumsuz etkilemesini önlemeye çalışır. Denkleştirme ile, miras payının tamamını alabilirsiniz.
Denkleştirme, miras payının tamamına ulaşmanızı sağlarken, tenkis sadece saklı payınızı almanıza imkan tanır. Ayrıca, denkleştirme davalarında hak düşürücü bir süre bulunmazken, tenkis davalarında bir yıllık hak düşürücü süre vardır. Bu nedenle, denkleştirme talepleri tenkis taleplerinden önceliklidir.
Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
Taşınır: Altın gibi değerli taşınırlar, güncel değerleri üzerinden denkleştirmeye tabidir.
Alacağın Temliki: Miras bırakanın, üçüncü bir kişiden alacağını altsoyuna devretmesi de denkleştirmeye tabi olabilir.
Antalya AS Hukuk & Danışmanlık Bürosu
Avukat Ayşenur Kocabaş & Avukat Sena Demircan
Anahtar Kelimeler
Miras Hukuku, Denkleştirme, Tenkis, Miras Paylaşımı, Miras Davaları, Saklı Pay, Mirasçı, Bağış, Vasiyet, Muris Muvazaası, Antalya Avukat, Ayşenur Kocabaş, Sena Demircan, Altsoy, İradi Karine, Yasal Karine