“`html
Islah, Usuli Kazanılmış Hak ve Tazminat Hukuku: Müvekkillerimiz İçin Kapsamlı Bir Rehber
Değerli müvekkillerimiz, bu makalede, hukuki süreçlerde sıklıkla karşılaşılan ve önemli sonuçlar doğurabilen ıslah, usuli kazanılmış hak ve tazminat hukuku konularına odaklanacağız. Amacımız, bu karmaşık alanları sizler için anlaşılır kılmak ve haklarınızı en iyi şekilde korumanıza yardımcı olmaktır.
Islah Müessesesi: Dava Sürecinde Düzeltme ve Değişiklik İmkanı
Islah, dava sürecinde tarafların dava dilekçelerinde veya cevap dilekçelerinde yaptıkları usuli işlemleri düzeltme veya değiştirme imkanıdır. Bu, özellikle maddi hukukla değil, usul hukukuyla ilgili bir müessesedir. Yani dava dilekçenizde belirttiğiniz vakaları, dava konusunu veya talepleri düzeltme şansınızdır.
Islahın Kapsamı ve Sınırları
- Maddi Hukuk Değil, Usul Hukuku İşlemidir: Islah, tanık beyanları veya keşif gibi maddi hukuku ilgilendiren hususları değil, dava dilekçenizdeki usuli işlemleri düzeltmeye yöneliktir.
- Tek Taraflı İrade Beyanı: Islah, hakim veya karşı tarafın onayına gerek olmaksızın tek taraflı bir irade beyanıyla yapılabilir.
- Tek Islah Hakkı: Hukukumuz, her dava için taraflara sadece bir kere ıslah hakkı tanır. Bu hakkı iyi değerlendirmek önemlidir.
- Harç Zorunluluğu Yoktur: Islah yaparken harç yatırmak zorunlu değildir. Ancak, kısmı ıslah ile miktarı artırıyorsanız, harç yatırmamanız ıslah hakkınızı kullanmış sayılmanıza engel değildir.
- Tahkikat Sonuna Kadar Yapılabilir: Islah, tahkikat aşamasının sonuna kadar yapılabilir. Tahkikat bitip sözlü yargılama aşamasına geçildiğinde ıslah hakkı sona erer.
Kısmi Davada Islah
Kısmi dava, aynı hukuki ilişkiden doğan bir alacağın sadece bir kısmının dava edildiği davadır. Kısmi davada ıslah, özellikle dava miktarını artırmak veya davayı belirsiz alacak davasına çevirmek için kullanılır. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Aynı Hukuki İlişki: Kısmi davada, dava edilen alacağın aynı hukuki ilişkiden doğması gerekir. Örneğin, aynı eser sözleşmesinden doğan alacağın bir kısmını dava etmek kısmi davadır.
- Fazlaya İlişkin Haklar: Kısmi davada ıslah yaparken, fazlaya ilişkin haklarınızı saklı tutmanız gerekmeyebilir.
- Zamanaşımı: Kısmi davada zamanaşımı sadece dava edilen kısım için kesilir, diğer kısım için zamanaşımı devam eder.
Belirsiz Alacak Davasında Islah
Belirsiz alacak davası, alacağın miktarının dava açıldığı sırada tam olarak belirlenemediği durumlarda açılan davadır. Belirsiz alacak davasında ıslah, alacağın belirlenmesinden sonra talep miktarını artırmak veya netleştirmek için kullanılır. Belirsiz alacak davalarında ıslahın özellikleri şunlardır:
- 107/2 Madde Avantajı: Belirsiz alacak davalarında alacak kapsamı belirlendikten sonra, talep miktarınızı ıslaha gerek kalmadan artırabilirsiniz. Hakim, size bu süreç için iki haftalık süre vermek zorundadır.
- Talep Netleştirme: Bu süreçte yapılan talep artırımı, aslında bir ıslah değil, talep netleştirme olarak kabul edilir.
- İkinci Islah Hakkı: Belirsiz alacak davalarında, yukarıdaki talep netleştirme hakkının ardından, bir de ıslah hakkınız daha olur.
Dava Türünün Değiştirilmesi
Dava türünün değiştirilmesi, başlangıçta açtığınız dava türünü (örneğin, kısmi davayı belirsiz alacak davasına) değiştirme imkanıdır. Bu, ıslah yoluyla yapılabilir. Ancak, bu süreçte dikkatli olunması gereken bazı hususlar vardır:
- Önce Tür Değişikliği: Dava türünü değiştirmeden önce, talep miktarını artırmamaya dikkat edin. Çünkü önce miktar artırımı yaparsanız ıslah hakkınızı kullanmış olursunuz.
- Tebliğ Şartı: Dava türünü değiştirdikten sonra, yeni dava dilekçenizi karşı tarafa tebliğ etmeniz gerekir. Aksi halde, dava türü değişikliğiniz geçerli olmaz.
- Tek Kurşun Hakkı: Dava türünü değiştirme hakkınız da, tek ıslah hakkınız içerisinde değerlendirilir.
Dava Dilekçesinde Talep Edilmeyen Hususlar
Dava dilekçenizde talep etmediğiniz bir hususu sonradan ıslah yoluyla ekleyemezsiniz. Bu, ıslahın temel bir sınırıdır. Ancak, faiz gibi asıl alacağa bağlı yan edimler bu kuralın istisnasıdır. Faizi, dava dilekçenizde talep etmemiş olsanız bile, ıslah yoluyla talep edebilirsiniz.
Usuli Kazanılmış Hak: Dava Sürecinde Tarafların Haklarının Korunması
Usuli kazanılmış hak, bir davada mahkemenin veya tarafların yaptığı bir işlemden dolayı karşı tarafın elde ettiği bir haktır. Bu hak, özellikle Yargıtay bozma kararlarında önem kazanır ve aleyhe bozma yasağı ile ilişkilidir. Yani, bir mahkemenin bir konuda verdiği karar, usuli kazanılmış hak nedeniyle sonraki aşamalarda aleyhe değiştirilemez.
Usuli Kazanılmış Hakkın İstisnaları
Usuli kazanılmış hakkın bazı istisnaları vardır. Bunlar:
- İçtihadı Birleştirme Kararları: Mahkeme karar bozmaya uysa bile, sonradan çıkan içtihadı birleştirme kararları nedeniyle usuli kazanılmış hak ortadan kalkabilir.
- Kanun Değişiklikleri: Kanunların değişmesi veya kaldırılması, usuli kazanılmış hakkı ortadan kaldırabilir.
- Anayasa Mahkemesi İptal Kararları: Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları, usuli kazanılmış hakka istisna teşkil eder. Özellikle sigorta davalarında bu durum sıkça karşımıza çıkar.
Dava Dilekçesindeki Miktar ve Maluliyet Oranı
- Dava Dilekçesindeki Miktar: Dava dilekçenizde belirttiğiniz miktar, karşı taraf için usuli kazanılmış hak oluşturabilir. Bu nedenle, dilekçenizde miktar belirtirken dikkatli olmalısınız.
- Maluliyet Oranı: Aynı şekilde, dava dilekçenizde belirttiğiniz kesin maluliyet oranı da usuli kazanılmış hak oluşturabilir.
Asgari Ücretin Usuli Kazanılmış Hak İlişkisi
Asgari ücret, özellikle tazminat davalarında önemli bir faktördür. Asgari ücretteki değişiklikler, usuli kazanılmış hak açısından kamu düzeniyle ilişkilidir. Bu nedenle:
- İlk Karardan Önce: İlk karardan önce, asgari ücret kamu düzenine ilişkin olduğundan, karara en yakın güncel veriler dikkate alınır.
- Bozmadan Sonra: Bozmadan sonra ise, asgari ücretin hangi tarihteki verilerle alınacağı, bozma sebebine göre belirlenir. Eğer bozma, tazminat miktarıyla ilgiliyse, güncel asgari ücret verileri kullanılır.
Bilirkişi Raporuna İtiraz
Bilirkişi raporları, dava sürecinde önemli delillerdir. Bu raporlara tebliğden itibaren iki hafta içinde itiraz etmezseniz, rapordaki hususlar karşı taraf için usuli kazanılmış hak oluşturur. Bu nedenle, bilirkişi raporlarını dikkatlice incelemeli ve gerekli itirazları süresi içinde yapmalısınız. Özellikle “aleyhe hususları kabul etmiyorum” şeklinde yapılan itirazların geçerli bir itiraz olmadığı unutulmamalıdır.
İstinaf Edilmeyen Kararlar
Bir mahkeme kararını istinaf etmezseniz, o karardaki hususlar karşı taraf için usuli kazanılmış hak oluşturur. Bu nedenle, karar verirken dikkatli olmanız ve hak kayıplarını önlemek için gereken yollara başvurmanız önemlidir.
Tazminat Hukuku: Hak Kayıplarını Önleme ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tazminat hukuku, özellikle trafik kazaları ve iş kazaları gibi durumlarda önemli bir rol oynar. Tazminat davası açarken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar şunlardır:
- Uzlaştırma ve İbra: Ceza takibinde yapılan uzlaştırmalar ve ibra, tazminat hakkınızı etkileyebilir. Uzlaştırma tutanağında, tüm haklarınızdan vazgeçtiğiniz belirtilmişse, sonradan tazminat davası açamazsınız.
- Ameliyata Zorlama: Hiç kimseyi ameliyata zorlayamazsınız. Ancak, ameliyat olmamanız, tazminat miktarından indirim sebebi olabilir.
- Sigortaya Başvuru: Sigorta şirketlerine dava açmadan önce, mutlaka sigortaya başvurmalı ve 15 gün beklemelisiniz. Aksi halde, davanız usulden reddedilebilir.
- Dava Sırasında Ödeme: Sigorta şirketi dava sırasında ödeme yaparsa, bu, başvuru şartından vazgeçildiği anlamına gelebilir.
- Arabuluculuk: Arabuluculuğa başvurmak da zorunlu bir dava şartıdır. Anlaşmazlık halinde, avukatlık ücretine ilişkin düzenlemelere dikkat etmeniz gerekir.
- Anayasa Mahkemesi İptal Kararları: Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları, özellikle maluliyet ve tazminat hesaplamalarında önemli değişikliklere neden olabilir. Bu kararları takip etmek ve haklarınızı bu çerçevede değerlendirmek önemlidir.
Sonuç
Değerli müvekkillerimiz, bu makalede ıslah, usuli kazanılmış hak ve tazminat hukuku konularını genel hatlarıyla ele aldık. Hukuki süreçler karmaşık ve detaylıdır. Bu nedenle, hak kayıplarını önlemek ve en iyi sonucu elde etmek için uzman bir hukuk desteği almanız önemlidir. Her türlü hukuki sorununuzda yanınızda olduğumuzu unutmayın.
Anahtar Kelimeler
Islah, usuli kazanılmış hak, tazminat hukuku, kısmi dava, belirsiz alacak davası, dava türünün değiştirilmesi, Anayasa Mahkemesi iptal kararı, asgari ücret, bilirkişi raporu, sigortaya başvuru, arabuluculuk, dava şartı, zamanaşımı, talep netleştirme, usuli işlemler, hukuki süreç, müvekkil, avukat, mahkeme, yargıtay
“`